Mitoloji Kelimesinin Anlamı
Mitoloji kelimesi;Mitos ve Lagostan türemiştir.
Mithos; Söylenene ve duyulan söz masal, öykü anlamına gelir.
Lagos; Gerçeğin insan sözüyle dile getirilmesidir. Yasal düzeni anlatır. Lagos’un sözcülüğünü başta Herakleitos olmak üzere Lonia düşünürleri eski deyimiyle ‘’physiologi’’ yani doğa bilginleri yapmıştır.
Mitoloji (Yunanca: μυθολογία, μυθος [mithos] yani “söylenen ya da duyulan söz” ve λογος [logos] yani “konuşma”), kelimelerinin birleşiminden oluşmuş olup, Eski Yunan’da “geçmişte söylenenlerin tekrar edilmesi” gibi bir anlam barındırmaktayken zamanla Batı dillerinde efsane anlamı kazanmıştır. Çağdaş kullanımda, mitoloji ya belirli bir din veya kültürdeki mitlerin bütününü tanımlar (örneğin: Kelt mitolojisi) ya da mitlerin incelenmesi, yorumlanması bilimini. Mitsözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.
Mitoloji kelimesinin Türkçe karşılığı söylenbilim veya söylencebilimidir. Türk dilleri içerisinde en ilginç olan karşılığı Çuvaşçada yer alır. Bu dilde Халаплăх (Halaplah) kelimesi Mitoloji manasına gelir ve Халап (Halap) yani Masal sözcüğünden türemiştir.
Mitoloji Alanında Eser Veren Bazı Yazarlar Ve Eserleri
Hesiodos
MÖ.8.yy.da yaşamış olan Hesiodos Yunan mitolojisinde Homeros’tan sonra ikinci en büyük kaynaktır. Hesiodos bir İyonya’lıdır, çobanlık yaparak hayatını kazanmıştır. Yazdığı iki büyük eseri ‘İşler ve Günler’ ve ‘Tanrıların Doğuşu’ (Theogonie) ile ün kazanmıştır. ‘Tanrıların Doğuşu’ adlı eserinde Tanrı soylarını saymış, tanrıların yetki ve şeref alanlarını belirlemiş ve kişiliklerini betimlemiştir. ‘İşler ve Günler’ adlı eserinde ise, Yunanistan’ın orta kesimindeki Boiotia bölgesinde çobanlık yaparak hayatını kazanan yılın çeşitli dönemlerinde ne gibi işlerin yapılması gerektiği ve bunların üstesinden nasıl gelineceği konusunda ayrıntılı bilgiler vermiştir.
Hesiodos’un şiirlerini Homeros’unkilerden ayıran en büyük özellik ise, Homeros’un eserlerinde kahramanlığa ağırlık vermiş olması, Hesiodos’un ise daha fazla çalışkanlık erdemini işlemiş olmasıdır. Herodotos’a göre Homeros ve Hesiodos Yunanlılar için bir ‘tanrılar sistemi’ yaratmış, tanrılara ad ve lakaplar vermiş, onların görev ve yetkilerini sınırlamışlar. Tanrılar insan görünümüne bürünmüş, ambrosia ve nektar ile beslenmediklerinde insanlar gibi ölümlü olmuşlar. Homeros ve Heseidos’un eserlerinde ortak noktalar bulunduğu gibi bazı konularla ilgili yazdıklarını tamamen farklılık göstermektedir. Örneğin Gigantlar konusunda bu iki yazar bir türlü uzlaşamazlar; Homeros’a göre, Gigantlar bir halk topluluğudur, vahşilikleri yüzünden yok olmuşlardır. Hesiodos’a göre ise Gigantlar yerin ve göğün çocukları, parlak silahları olan savaşçılardır.
Hesiodos’un ilk insanın yaratılması ile ilgili ‘Soylar efsanesi’ ilgi çekicidir. Bu efsaneye göre, insanlar altın soy, gümüş soy, tunç soy ve demir soy olarak sırayla yaratılmışlar. Yaratılan her soy bir öncekinden daha kötüymüş. İlk yaratılan ve en iyi insan soyu altın soydur. Altın soy insanları mutluluk ve huzur içinde yaşamış ve ölüp, insanları koruyan cinlere dönüşmüşler. Gümüş soy insanı onlardan sonra yaratılmış, tanrılara saygısızlık ettikleri için Zeus tarafından cezalandırılarak toprağın altına gömülmüşler. Daha sonra tunç soy insanı yaratılmış, hayırsız bir toplum ortaya çıkmış ve savaşarak kendilerini yok etmişler. Son yaratılan insan soyu demir soy insanı olmuş, hala sürmekte olan soydur. Efsaneye göre, bu son soy olmayacak, saygısız, zalim, savaşçı bir soy gelecek ve dünyayı savaş saracak, güçsüzler ölecek, güçlüler yaşayacak.Böylece Hesiodos şiirleri ile Yunan mitolojisinin gelişmesinde büyük rol oynamıştır.
Hesiodos’un Eserleri
Üç eseri vardır.
-Theogonia
-Ergu Har Hemerai(işler ve günler)
-Apsis
Herodot(M.Ö.490-420)
M.Ö.484 ile M.Ö. 424 arasında yaşadığı varsayılan Eski Yunanistan’ın en ünlü tarihçilerindendir. Eserleri, kronoloji sırasına uygun olarak yazılmış ilk tarih kitaplarıdır. Romalı hatip Cicero, onu, “Tarihin Babası” diye anar.
Herodotos en çok Pers İmparatorluğu’nun kuruluşu, M.Ö. 490′da ve M.Ö.480′ de Persler’in Yunanistan’ı istilası, Yunanlıların bu istilalara kahramanca karşı koymaları ve sonunda elde ettikleri zafer hakkında yazdığı dokuz kitapla tanınmıştır.
Herodotos’un yazış tarzı çok canlı ve hareketlidir. Eserlerine, kendisinin bile inanmadığı birçok hikayeler katmış, bunların herkes tarafından sevilerek, heyecanla okunmasını sağlamıştır. Anlaşılması kolay bir dille yazdığından kitaplar yazıldığı çağda olduğu kadar bugün de okunmaktadır.
Herodotos, Ege kıyılarında Halikarnas (bugünkü Bodrum)da doğdu. Gençliğinde, Yunanistan, Orta Doğu, Kuzey Afrika ülkeleri gibi çeşitli yerleri gezdi, dolaştığı her yerde insanların yaşayışı, gelenekleri, dini inançları, ülkelerinin tarihleri hakkında incelemeler yaparak geniş bilgi edindi. Sonradan kaleme aldığı değerli eserlerinin özünü, yolculukları sırasında elde ettiği bilgiler, dinlediği hikayeler meydana getirmiştir.
M.Ö. 447 yılı sıralarında Herodot Atina’ya gitti. Üç yıl sonra Thur’a yerleşti. Ondan sonraki hayatı, daha kaç yıl yaşadığı hakkında kesin bir şey bilinmiyor. Yalnız orada öldüğü aynı yerde gömülü bulunduğu tahmin edilmektedir.
Homeros
Homeros (Grekçe: Ὅμηρος, Hómēros) Antik Çağ‘da yaşamış İyonyalı ozan. İlyadave Odysseia destanlarının derleyicisi olduğu kabul edilir. Smyrna (İzmir) bölgesinde yaşamış olduğu sanılmaktadır.
Homeros Antik Yunancada cins isim olarak “köle” anlamına geliyordu.Kendisinden çok sonraları gelen Klasik Çağ yazarlarınca Truva Savaşı sırasında yaşadığı rivayet olunmuştur. Ayrıca MÖ 8. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olduğu da tahmin edilmektedir. İngiliz bilim adamı George Thomson Tarih öncesi Ege adlı eserinde yaptığı incelemeler sonucunda Homeros’un doğduğu yer olarak en yüksek olasılığın Sakız Adası olduğunu belirtir.Sonra ise diğer bir yüksek olasılık olan Smyrna‘ya (bugünkü adıyla İzmir) vurgu yapar.Ancak gerçekte Homeros isimli bir şair yaşadıysa bile bu destanları yaratan veya derleyen tek bir ozan olmadığını düşünen araştırmacılar da vardır. Hayatıyla ilgili bir başka rivayet ise kör olduğudur.
Eserleri:
İlyada
İlyada (Yunanca: Ἰλιάς, Iliás), Homeros‘un Troya Savaşı‘nı anlatan destanıdır. Yunanca’da Odise ile birlikte en eski edebiyat olduğu düşünülen epik bir şiirdir. Eldeki veriler ışığında Homeros tarafından MÖ 7. ya da 8. yüzyıl‘da yazıldığı düşünülmektedir.
Eser Akhilleus un Akha ordularının başkomutanı Agemennon’a karşı öfkesi ve bu yüzden savaşı bırakıp barakasına çekilmesiyle başlayan destan, Akhilleus’un arkadaşı/kuzeni Patroklos’un ölmesi yüzünden savaşa geri dönmesi, Troia’lı kahraman Hektor ile çarpışması onu öldürmesi, ölüsünü Troia surları çevresinde arabasına bağlı olarak sürüklemesi ve sonunda insafa gelip Hektor’un ölüsünü Troia Kralı Priamos’ a vermesi ile biter.
-24 Bölüm
-16.000 i aşkın dizelidir.
-Destan Troia Savaşının 9. Yılında 51 günü anlatır.
Resim Aias ve hektorun Dövüşü
Resim Achilleus’un Penthesillia’yı öldürmesi
İlyadanın Bölümleri-1
1-Sesleniş ve Akhilleus’un öfkesi
2-Agemennon’un düşü,toplantı,gemilerin sayımı
3-Andlar-Surların üstündeki sahne –Paris ve Menalaos’un teke tek döğüşü
4-Andların bozulması-Agemennon’un orduları denetlemesi
5-Diamedes’in kahramanlıkları
6- Hektor’la Andromakhe’nin bulusmasi.
7- Hektor’la Aias arasindaki çarpisma . Ölülerin kaldirilmasi.
8- Zeus’un Ida dagindan savasi yönetmesi.
İlyadanın Bölümleri-2
9-Akhilleus’a gönderilen elçiler, yiğildin baraksın da tartışma
10-Odysseus ile Diomedes’in keşfe çıkmaları-Dalon
11-Agemennon2un kahramanlıkları
12-Duvar dibindeki savaş
13-Gemilerin üzerindeki savaş
14-Zeus’un aldatılması
15-Duvara iki saldırış
16- Patroklos destani.
İlyadanın Bölümleri-3
17-Menalaos’un kahramanlıkları
18-Akhilleus’a yeni silahlar yapılması
19- Akhilleus’la Agamemnon arasindaki barisma.
20- Tanrilarin savasa karismasi.
21- Irmak kiyilarinda savas.
22- Hektor’un ölümü.
23- Patroklos’un ölüsüne düzenlenen yarismalar.
24- Priamos’un Hektor’un ölüsünü geri almasi – Hektor’a agitlar.