ALAN ARKEOLOJİSİ VE MÜZECİLİK

Arkeolojik bir alanın sistematik bir şekilde kazının yapılması ve kayıtların eksiksiz bir biçimde tutulmasına arkeolojik kazı çalışması denir.

Rönesans(14.yy – 17.yy)

Ø Andrea Pallodio (1508-1580)Roma ilk kazı çalışması.

Ø Prince d’Elboeuf Herculaneum(1709-1715)

Ø Geschichte Der Kunst Des Altertums(1764)

Ø Johann Joachim Winckelman(1717-1768)

·       19.yy başında Berlin,Londra,Paris müzelere eser kazandıran ‘müze ajanları’ ortaya çıkmıştır.

·       Belzani=mısır ajanı Teb-Romasseum 1817-1819

·       Charles fellows(1834)likya bölgesi xanthos

·       Louvre müzesi>Paul emil botta,Niniue kharsabad

·       Berlin müzesi>Charlettuman(1842-44) ve Alexander canze pergamus(1878)

·       Sir Flinders Petrie(1904) Arkeoloji yöntemleri üzerine ilk yayın mimari ve topografik yapının öneminden bahseder.Mimari üzerne dikkat çeker.1950’de sadece mimari küçük buluntu değil uygarlıkların birbirleriyle sosyal ilişkileride incelenir.

·       Stratum(tabaka)+Graphein(çizim)=Stratigrafi(tabakalaşma

ARKEOLOJİDE AMAÇLAR VE METOTLAR

Ana Toprak:Doğal topraktır.Homojendir ve herhangi bir buluntu içermez.

Kültür Toprağı:İnsan kullanımına ilişkin izler taşıyan toprak tabakasıdır.

Tabaka:Kültür katı ya da yapı katı.İnsanların yaşam mücadelesi sonucunda oluşmuş belirli bir döneme ilişkin izlere denir.

v Yüzey Toprağı:Yıkım tabakasının üzerinde büyük bir çağ. Doğanın oluşturduğu bir toprak örtüsü yer alır.en üstteki bu tabakaya yüzey toprağı denir.İçinde buluntu ya da tanımsal faaliyetlerde kullanılırsa çok az buluntu vardır.İnsitu değildir.

KAZI ÖNCESİNDE YAPILACAK ÇALIŞMALAR

1.    Öncelikle kazının amacı belirlenmelidir.

2.    Uygulanacak yöntem tespit edilmelidir.

3.    Ayrıntılı bir çalışma planı yapılmalıdır.

4.    Kazıya başlamadan önce kazı yerinin literatürüne bakılmalıdır.

5.    Yüzey araştırması yapılmalıdır.

6.    Yasal sorunlar çözülmelidir.

7.    Parasal sorunlar çözülmelidir.

8.    Lojistik sorunlar çözülmelidir.

9.    Elinizdeki paraya göre çalışmalı işçi düzeni yapılmalıdır.

 

YÜZEY ARAŞTIRMASI 3 ŞEKİLDE YAPILIR

1.    Havadan Yüzey Araştırması

v Maddi olarak el veriyorsa bu şekilde yapılması en iyi sonucu verir.Pervanelere fotoğraf yerleştirilir.Eğimli fotoğraflar sabah erken ya da akşam üstü çekilir.Alanda bir kalıntı varsa gölgeleri uzun olur,tespit etmek kolay olur.Pahalı bir yöntemdir.

v Termal kameralarla çekilen görüntülerde vardır.Bunlar yüksek uçuştan yapılır.Geniş bir alanın ölçeklendirilmesinde kullanılır.Ve daha net fotoğraf çıkar.Bir kaç yıldır kullanılıyor.

2.    Yüzey Araştırması

v Toprak üzerinde yürüyerek yapılır.2 yöntemi vardır; Sistematik ve Sistemetik olmayan.

 

 

3.    Yeraltı Araştırması

v Topraklara çizgi çakılıyor ve elektrik veriliyor,eğer toprağın altında bir şey varsa elektrik dalgaları geri çarpıyor ve buluntu olup olmadığı tespit ediliyor.

BAKANLAR KURULU KARARI VE KAZI BAŞVURUSU

Madde 5-(1) Başvurularda aşağıdaki hükümler geçerlidir.

a)    Kazı başkan adayının 5 yıllık doçent olması gerekmektedir.

b)    Üniversiteden bir kazıya başvuruyorsa rektörlük onu desteklediğine dair bakanlığa yazı verir.

c)     Kazı yapılacak yerde yüzey araştırması yapılması gerekmektedir.

d)    Maddi kaynaklar belirlenir,kazıda kaç kişi olacak,nelere ihtiyaç var bunlar bildirilir.

e)    Kazının yapılacağı yer kişiye aitse,bu alanda kamulaştırma çalışması yapılır,buda kazı başkanın görevidir.Korumaya yönelik projeler yapılır,yeterli teknik elamanın bulunması gerekir.Gerektiğinde Kültür Bakanı destek verir.

f)      Kazı başkanınca kazı alanının,kazı evinin kazı deposunun her türlü güvenliğinin sağlanması

g)    Kazının yapılacağı yer,çalışma programı ve takvimi ile çalışmaya katılacak heyet üye bilgilerinin bulunduğu dosya heyet üyelerine verilir.

h)    Kazı başkan yardımcısının en az doktor ünvanı olması gerekir.En az 3 yıllık kazı tecrübesi gerekir.

EKİP KURULMASI VE MALZEME HAZIRLIĞI

A.   Bilimsel Çerçeve

v Arkeolog

v Sanat Tarihçisi

v Antropolog: Kazı alanında nekropol bir yerde çalışma varsa Antropolog açar.

v Epigraf: Alanda çıkacak olası yazılı belgeleri okumak için yer alır.

v Mimar: Profosyonel çizim gerekirse mimar yer alır.

v Fotoğrafçı: Çok fazla ihtiyaç olmaz.Arkeologların çekemeyeceği fotoğraflarda gelir.

v Restoratör(Konservatör): Bu kişiler kazıdan çıkan malzemeyi kazıda ya da kazıdan sonra çağırılarak malzemenin temizliğini ve düzenlemesini yapar.

v Jeolog: Kazının ayrılmaz parçasıdır.Yeraltı tarama metotlarını kullanırlar.

B.   Lojistik Olanaklar

v Bir kazıyı en iyi çalışma koşulları altında sürdürebilmek için barınma,kazı alanına gidip gelme,insani ihtiyaçlar ve uzmanların çalışacağı bir laboratuvar ortamı sağlanır.

v Laboratuvarlar kare ve seviyelerine göre ayrılmış olan malzemelerin yayılacağı masalar,yıkanması için özel küvetli lavobolar leğen ve fırçalarla; onları kurutmak için tepsi ya da telli sığ kasaları restorasyon için akıcı yapışkanlar ve içine kum doldurulmuş kutular,çizim için masalar,divit sapı ve kırtasiye malzemeleri ; markajlama için mürekkebi,vernik kıl fırçalar ve bunların yerleştirildiği kutularla donatılmış olmalıdır.

v Kazı alanı ve kazı evi birbirinden uzaksa açıkhava laboratuvarı da kurulabilir.

C.    Kazı Ekibi

v Lojistik durum sağlandıktan sonra,ekibin oluşturulması işiyle uğraşılabilir.Kazılarda genellikle arkeoloji öğrencisi çalıştırılır.

v Çalışma koşullarının ağır oluşu nedeniyle öğrenci seçiminde dikkatli,davranılması gereklidir.

v Arkeoloji ile ilgili pratik ve teorik bilgi haricinde çizim,fotoğraf çekimi ve günlük yaşantıda bazı becerilere sahip öğrencilerin seçilmesi gereklidir.

 ARAÇLAR

v Malzemelerde parasak olanaklar,yeme içme malzemesini sağlama olanaklarına parasal yönden iyi olunması gerekir.Kazı esnasında kazı alanında sürpriz bir gelişme olabilir.

v Kazı malzemeleri dayanıklı olmalıdır.Kazı araç-gereçleri için 5 kategori ayırt edilebilir;

1-Topografya malzemesi=Bu malzeme sitin plan ve topografik rölevlerinin yapılması kadar stratigtafik çizim ve detay planlarındada kullanılır.

2-Fotoğraf malzemesi

3-Ağır malzeme=Ot kesme makinaları,genellikle budama bıçağı,nocak,çit makinası,odun ve budama testeresi yeterlidir.

4-Küçük malzeme=Aletlerin seçimi bir kazı yerinden ötekine göre değişir.Ne olursa olsun bunlar ince bir kazıda kullanıma göre seçilmiştir.3 ayrılır;A-Kazma malzemesi,B-Ölçme malzemesi,C-Kayıt malzemesi

5-Eleme malzemesi=2 türlü  yapılır;

Kuru Eleme=Elekler 2 şekildedir.El arabası başında 2 işçi yapar ya da elek yukarı bağlanırtek kişi tarafından yapılır.

Cihazlarda yapılan eleme türü=Kazı alanı içerisinde eleme istasyonunda da yapılabilir.

KAZI SİSTEMLERİ

·       Plankare Sistemi(Grid metodu)=En çok kullanılan sistem

·       Açık Alan Sistemi=Grid metodun işe yaramadığı yerlerde kullanılır.

·       Çapraz Açma(Satranç Tahtası) Sistemi